Ospa to wirusowa choroba, która może wpływać na nasze zdrowie i samopoczucie. W artykule tym przedstawimy, jak wygląda ospa, jakie są jej pierwsze objawy oraz jak można ją profilaktycznie zapobiegać. Zachęcamy do lektury!
Podsumowanie kluczowych informacji:
- Ospa to choroba wirusowa, która może wystąpić u osób, które wcześniej przechorowały ospę wietrzną.
- Pierwsze objawy ospy to ból, swędzenie, mrowienie oraz wysypka wzdłuż jednego nerwu czuciowego.
- Istnieje możliwość profilaktyki ospy poprzez szczepienia.
Półpasiec – co to za choroba?
Półpasiec jest wirusową chorobą skórną, która występuje u osób, które wcześniej przechorowały ospę wietrzną. Odpowiedzialny za nią wirus VZV pozostaje uśpiony w komórkach nerwowych po przejściu ospy. Gdy odporność organizmu osłabia się, wirus może się reaktywować, powodując wystąpienie półpaśca. Choroba manifestuje się bólem, swędzeniem, mrowieniem oraz wysypką wzdłuż jednego nerwu czuciowego.
Półpasiec jest dość powszechny u osób powyżej 50. roku życia oraz u tych z osłabionym układem odpornościowym. Czynnikiem prowokującym reaktywację wirusa mogą być stres, choroby towarzyszące, a także przyjmowanie leków wpływających na odporność. Osoby, które nie chorowały wcześniej na ospę wietrzną, nie mogą zachorować na półpasiec bezpośrednio. Jednak mogą się zarazić wirusem VZV od osób z aktywnym półpaścem lub ospy wietrznej.
Aby zminimalizować ryzyko zachorowania na półpasiec, zaleca się szczepienia przeciwko ospie wietrznej. Profilaktyka jest szczególnie istotna dla osób w wieku 50+ oraz tych, które są podatne na infekcje wirusowe. Skonsultuj się z lekarzem, aby dowiedzieć się więcej o szczepieniach i odpowiednich środkach ostrożności.
Symptomy półpaśca
Przebieg i leczenie
| Półpasiec | Ospe wietrzna | |
|---|---|---|
| Nazwa | Półpasiec | Ospa wietrzna |
| Objawy | Ból, swędzenie, mrowienie, wysypka wzdłuż jednego nerwu czuciowego | Wysypka, gorączka, katar, kaszel, ból gardła |
| Przebieg | Początkowa faza bólu, potem wysypka, gojenie się ran | Wysypka, pokrywanie się krostami, gojenie ran |
| Czas trwania | Kilka tygodni | Kilka tygodni |
| Leczenie | Leki przeciwbólowe, przeciwwirusowe, pielęgnacja skóry | Leki objawowe, odpoczynek, nawadnianie organizmu |
Półpasiec – objawy
Objawy półpaśca mogą mieć kilka charakterystycznych cech. W pierwszym etapie infekcji, której towarzyszy reaktywacja wirusa VZV, pojawia się ból o różnym charakterze. Może to być uczucie palenia, pieczenia, mrowienia lub swędzenia wzdłuż jednego nerwu czuciowego. Towarzyszą temu nieprzyjemne dolegliwości, takie jak złe samopoczucie, ból głowy oraz podwyższona temperatura ciała. Po kilku dniach od początkowych objawów, na skórze wzdłuż obszaru unerwionego przez dany nerw pojawia się charakterystyczna wysypka.
Wysypka półpaścowa składa się z plamek, grudek oraz pęcherzyków, wypełnionych surowiczą treścią i krost. Te pęcherzyki mogą być bardzo bolesne i powodować dyskomfort. Pękające pęcherzyki prowadzą do powstania nadżerek i owrzodzeń, które pokrywają się strupami. Wysypka półpaścowa występuje najczęściej na tułowiu, głowie oraz twarzy.
Objawy ogólne, takie jak stany podgorączkowe i osłabienie, mogą towarzyszyć wysypce półpaścowej. Ważne jest, aby zauważyć te charakterystyczne objawy i jak najszybciej skonsultować się z lekarzem, aby otrzymać odpowiednie leczenie i złagodzić dolegliwości.
Przykładowa tabela:
| Objawy półpaśca | Opis |
|---|---|
| Ból wzdłuż nerwu czuciowego | Palenie, pieczenie, mrowienie, swędzenie |
| Wysypka półpaścowa | Plamki, grudki, pęcherzyki wypełnione surowiczą treścią i krost |
| Objawy ogólne | Stany podgorączkowe, osłabienie |
W pierwszym etapie rozwoju infekcji w obszarze ciała unerwianym przez jeden nerw czuciowy pojawia się ból o różnorodnym charakterze, świąd skóry, uczucie mrowienia, drętwienie. Chory może odczuwać także złe samopoczucie, ból głowy i podwyższoną temperaturę ciała. Po kilku dniach w obrębie dermatomu pojawia się wysypka, identyczna z ospową, w postaci plamek, grudek, pęcherzyków wypełnionych surowiczą treścią i krost. Pękające pęcherzyki pozostawiają po sobie bolesne nadżerki i owrzodzenia, które pokrywają się strupami. Wysypce towarzyszą również objawy ogólne, takie jak stany podgorączkowe, osłabienie. Najczęstsze lokalizacje półpaśca to tułów, głowa i twarz.
Półpasiec – przyczyny
Półpasiec występuje u osób, które wcześniej przechorowały ospę wietrzną. Po przebyciu ospy, wirus VZV nie jest eliminowany z organizmu i pozostaje w formie uśpionych komórek nerwowych. Reaktywacja wirusa i powstanie półpaśca może wystąpić w sytuacji znacznego spadku odporności. Czynnikiem prowokującym mogą być stres, wiek powyżej 50 lat, osłabienie układu odpornościowego, choroby towarzyszące, a także stosowanie leków, które wpływają na układ immunologiczny. Noworodki również mogą zachorować na półpasiec, zwłaszcza jeśli są narażone na infekcję od matki.
Przyczyny półpaśca:
- Przechorowanie ospy wietrznej w przeszłości
- Spadek odporności organizmu
- Stres
- Wiek powyżej 50 lat
- Osłabienie układu odpornościowego
- Choroby towarzyszące
- Stosowanie leków wpływających na układ immunologiczny
- Zarażenie noworodków od matki
Reaktywacja wirusa VZV w organizmie powoduje powstanie półpaśca u osób, które przechorowały ospę wietrzną. Faktory takie jak spadek odporności, stres oraz wiek mogą sprzyjać temu procesowi.
Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia półpaśca, należy dbać o odporność organizmu poprzez zdrowy styl życia, regularną aktywność fizyczną, odpowiednią dietę i unikanie sytuacji stresowych. Ważne jest również dbanie o higienę osobistą oraz unikanie bezpośredniego kontaktu z osobami, które mają otwarte rany lub owrzodzenia skóry wywołane przez półpaśca.
| Czynniki ryzyka | Rola w powstawaniu półpaśca |
|---|---|
| Przechorowanie ospy wietrznej | Wirus VZV pozostaje w uśpieniu w organizmie |
| Spadek odporności organizmu | Powoduje reaktywację wirusa i powstanie półpaśca |
| Stres | Osłabia układ odpornościowy, sprzyja reaktywacji wirusa |
| Wiek powyżej 50 lat | Wraz z wiekiem odporność osłabia się, zwiększając ryzyko wystąpienia półpaśca |
| Osłabienie układu odpornościowego | Zwiększa podatność na infekcje, w tym na półpaśc |
| Choroby towarzyszące | Mogą wpływać na osłabienie układu odpornościowego i zwiększać ryzyko półpaśca |
| Stosowanie leków wpływających na układ immunologiczny | Może osłabiać układ odpornościowy i zwiększać podatność na infekcje |
| Zarażenie noworodków od matki | Noworodki mogą urodzić się z półpaścem, jeśli zostały zakażone przez matkę |
Polecane szczepienia ochronne:
- Ospa wietrzna – szczepienie chroni przed przechorowaniem ospy wietrznej oraz zmniejsza ryzyko późniejszego zachorowania na półpasiec
- Szczepienia przeciw grypie – utrzymanie dobrej odporności na infekcje może zmniejszyć ryzyko wystąpienia półpaśca
Jak się zarażamy półpaścem?
Najczęstszy sposób zarażenia półpaścem to kontakt z pęcherzami skórnymi u osoby chorej. Zarażenie występuje głównie w momencie, gdy pęcherze są otwarte i skóra chorego jest owrzodzona. Istnieje również ryzyko zakażenia przez kontakt z treścią wypływającą z pęcherzyków. Niemniej, gdy pęcherze zaschną i powstają strupy, ryzyko zarażenia jest znacznie niższe.
Aby zminimalizować ryzyko zakażenia, należy unikać bezpośredniego kontaktu z osobami, które mają otwarte rany lub owrzodzenia skóry wywołane przez półpaśca. W przypadku podejrzenia zakażenia, należy zachować środki ostrożności, takie jak regularne mycie rąk wodą i mydłem.
Ważne jest również dbanie o higienę osobistą i czystość otoczenia. Należy unikać wspólnego korzystania z ręczników, pościeli, sztućców i innych osobistych przedmiotów z osobami zarażonymi półpaścem. W przypadku kontaktu z osobą zakażoną, zaleca się dezynfekcję powierzchni i przedmiotów, które mogły mieć kontakt z pęcherzami i owrzodzeniami skórnymi.
Zasady zapobiegania zarażeniu półpaścem:
- Unikanie bezpośredniego kontaktu z osobami z pęcherzami i owrzodzeniami skórnymi
- Regularne mycie rąk wodą i mydłem
- Niezwiązanie rany lub owrzodzenia skóry
- Unikanie wspólnego korzystania z osobistych przedmiotów
- Dezynfekcja powierzchni i przedmiotów
„Aby zapobiec zarażeniu półpaścem, warto stosować podstawowe zasady higieny osobistej i unikać bezpośredniego kontaktu z osobami z otwartymi ranami lub owrzodzeniami skórnymi. Regularne mycie rąk, utrzymanie czystości otoczenia i dezynfekcja powierzchni mogą pomóc w minimalizowaniu ryzyka zakażenia”.
W przypadku podejrzenia zakażenia półpaścem, należy skonsultować się z lekarzem, aby uzyskać odpowiednią diagnozę i leczenie. Wczesne rozpoznanie i odpowiednia terapia mogą zapobiec powikłaniom i skrócić czas trwania infekcji. Pamiętajmy o zachowaniu środków ostrożności i dbaniu o higienę osobistą, aby chronić się przed zarażeniem półpaścem.
Półpasiec a ciąża
Rzadko zdarza się zachorowanie na półpaśca w ciąży. Jednak jeśli do tego dojdzie, nie ma ryzyka uszkodzenia płodu ani infekcji wewnątrzmacicznej wirusem VZV. Leczenie półpaśca u kobiet w ciąży opiera się na bezpiecznych lekach przeciwwirusowych, a stosowanie innych leków przeciwbólowych powinno być ostrożne. Półpasiec w ciąży nie stanowi przeciwwskazania do karmienia piersią, o ile zmiany skórne nie pojawią się w okolicy brodawek sutkowych.
W przypadku stwierdzenia półpaśca u kobiety w ciąży, istotne jest skonsultowanie się z lekarzem, który będzie w stanie odpowiednio ocenić sytuację. Leki przeciwwirusowe, takie jak acyklowir, są najczęściej stosowane w leczeniu półpaśca u kobiet w ciąży. W przypadku silnego bólu, lekarz może również zalecić bezpieczne metody złagodzenia objawów, takie jak zimne okłady lub maści przeciwbólowe.
Ważne jest, aby kobieta w ciąży prowadziła zdrowy tryb życia, dbała o swoją odporność i unikała kontaktu z osobami z półpaścem. Regularne wizyty u lekarza pozwolą monitorować stan zdrowia i w razie potrzeby podjąć odpowiednie środki zapobiegawcze. Pamiętajmy, że w przypadku pojawienia się jakichkolwiek objawów półpaśca w ciąży, należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem, aby uzyskać właściwą opiekę medyczną i leczenie.
| Półpasiec a ciąża | Wnioski |
|---|---|
| Zachorowanie na półpaśca w ciąży jest rzadkie. | Wczesne rozpoczęcie leczenia półpaśca jest kluczowe. |
| Brak ryzyka uszkodzenia płodu przez wirusa VZV. | Profilaktyka półpaśca i szczepienia są istotne. |
| Leczenie półpaśca opiera się na bezpiecznych lekach przeciwwirusowych. | Prowadzenie zdrowego trybu życia jest ważne. |
Półpasiec – diagnostyka
Diagnostyka półpaśca opiera się na wizualnym badaniu skóry oraz rozmowie z lekarzem. W przypadku wątpliwości, lekarz może zdecydować o pobraniu wycinka pęcherza lub płynu z wnętrza pęcherzyka w celu dalszej analizy. Wizyta u lekarza jest szczególnie ważna, gdy półpasiec dotyczy obszaru twarzy, ponieważ może grozić uszkodzeniem wzroku.
| Metoda diagnostyki | Opis |
|---|---|
| Wizualne badanie skóry | Lekarz dokładnie ogląda zmienioną skórę, obserwując charakterystyczną wysypkę oraz ewentualne nadżerki, owrzodzenia i strupy. |
| Wywiad lekarski | Lekarz zadaje pytania dotyczące objawów, przebytej ospy wietrznej oraz innych czynników ryzyka, które mogły wpłynąć na reaktywację wirusa VZV. |
| Pobranie wycinka pęcherza lub płynu | W sytuacji wątpliwości, lekarz może zdecydować o pobraniu próbki pęcherza lub płynu z wnętrza pęcherzyka w celu laboratoryjnej analizy. |
Pamiętaj, że w przypadku podejrzenia półpaśca warto skonsultować się z lekarzem, który na podstawie wizualnej oceny zmian skórnych oraz zebranego wywiadu potwierdzi diagnozę. W razie potrzeby, lekarz może skierować pacjenta do specjalisty, na przykład dermatologa, w celu dalszych badań i leczenia. Wczesne rozpoznanie i diagnoza półpaśca są kluczowe dla skutecznego leczenia i minimalizacji ryzyka powikłań.
Półpasiec – leczenie
Jak każda choroba, półpasiec wymaga odpowiedniego leczenia, aby złagodzić objawy i skrócić czas trwania infekcji. Terapia półpaśca obejmuje różne środki zaradcze, których celem jest złagodzenie bólu, hamowanie wirusa oraz zapobieganie powikłaniom. Pamiętajmy, że leczenie powinno być rozpoczęte jak najszybciej po pojawieniu się objawów, aby uzyskać najlepsze efekty.
Farmakoterapia
Podstawowym lekiem stosowanym w leczeniu półpaśca jest acyklowir – lek przeciwwirusowy, który hamuje replikację wirusa VZV. Najlepsze wyniki uzyskuje się, gdy leczenie rozpoczyna się jak najszybciej po pojawieniu się objawów. Czas trwania terapii może wynosić od 7 do 10 dni, w zależności od nasilenia choroby. W niektórych przypadkach, zwłaszcza u pacjentów z osłabionym układem odpornościowym, lekarz może zalecić dłuższe leczenie.
W cięższych przypadkach półpaśca, gdy występuje silny ból neuropatyczny, można zastosować kortykosteroidy mające działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe i przeciwwysiękowe. Leczenie kortykosteroidami powinno być nadzorowane przez lekarza i zawsze dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta.
Pielęgnacja skóry
Aby zapobiec powikłaniom skórnym i przyspieszyć gojenie się ran, ważne jest utrzymanie wysokiej higieny osobistej oraz odpowiednia pielęgnacja skóry. Należy unikać drapania i uszkadzania pęcherzyków, aby nie powodować infekcji wtórnych. Wskazane jest stosowanie miejscowych preparatów łagodzących, które mogą zawierać substancje przeciwbakteryjne i przeciwzapalne.
Warto również pamiętać o utrzymaniu odpowiedniej wilgotności skóry, aby zapobiec jej nadmiernemu wysuszeniu. Można stosować nawilżające kremy lub maści, które pomogą utrzymać naturalną barierę ochronną skóry.
Podsumowując, półpasiec jest chorobą wymagającą odpowiedniego leczenia. Farmakoterapia oparta na stosowaniu leków przeciwwirusowych jest podstawowym elementem terapii, którą warto rozpocząć jak najszybciej po pojawieniu się objawów. Dodatkowo, pielęgnacja skóry i dbanie o higienę osobistą są ważnymi czynnikami w zapobieganiu powikłaniom i przyspieszaniu gojenia. Jeśli podejrzewasz u siebie objawy półpaśca, skonsultuj się z lekarzem, który postawi właściwą diagnozę i zaleci odpowiednie metody leczenia.
Półpasiec – powikłania
Półpasiec może prowadzić do różnych powikłań, które mogą wpływać na jakość życia pacjenta. Oto niektóre z najczęstszych powikłań związanych z półpaścem:
- Nerwobóle utrzymujące się po zakażeniu: Po przebytym zakażeniu półpaścem, niektórzy pacjenci doświadczają trwałego bólu w miejscach, gdzie wystąpiła wysypka. Ten nerwoból może utrzymywać się przez długi czas, nawet po zagojeniu się ran. Jest to wynik uszkodzenia nerwów przez wirusa półpaśca.
- Nerwowa postać półpaśca: W niektórych przypadkach półpaśca, wirus może uszkodzić nerwy, co prowadzi do wystąpienia nerwowej postaci półpaśca. Ten stan charakteryzuje się przewlekłym bólem wzdłuż nerwu dotkniętego przez wirusa. Może to znacznie utrudnić codzienne funkcjonowanie i prowadzić do znacznego dyskomfortu.
- Uszny półpasiec: Półpasiec może również dotknąć obszar ucha, prowadząc do powstania usznej postaci półpaśca. Objawy tej postaci mogą obejmować szumy uszne, zaburzenia słuchu oraz porażenie nerwu twarzowego, co może wpływać na mimikę twarzy i funkcjonowanie narządu słuchu.
Jeśli doświadczasz powikłań związanych z półpaścem, ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem. Istnieją różne metody leczenia, które mogą pomóc złagodzić objawy i poprawić jakość życia pacjenta. Terapia przeciwbólowa, leki przeciwwirusowe i inne środki terapeutyczne mogą być stosowane w zależności od rodzaju i nasilenia powikłań.
Pamiętaj, że półpasiec może mieć różny przebieg u różnych osób. Niektóre osoby mogą doświadczać powikłań, podczas gdy inni mogą mieć łagodniejsze objawy. Ważne jest, aby zrozumieć, że każdy przypadek półpaśca jest jednostkowy i wymaga indywidualnego podejścia medycznego.
Wniosek
Półpasiec to choroba wirusowa, która często występuje u osób, które wcześniej miały ospę wietrzną. Właściwe rozpoznanie i szybkie rozpoczęcie leczenia są kluczowe w walce z infekcją i minimalizowaniu powikłań. Jeśli podejrzewasz półpasiec, skonsultuj się z lekarzem, który dokładnie oceni objawy i zaleci odpowiednie leczenie. Pamiętaj również o możliwości profilaktyki poprzez szczepienia, które mogą znacznie zmniejszyć ryzyko zachorowania.
Warto dbać o regularne kontrole lekarskie i stosować odpowiednie środki ostrożności, aby zminimalizować ryzyko zakażenia półpaścem. Pamiętaj, że półpasiec może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak przewlekły ból, dlatego ważne jest, aby zwrócić uwagę na wczesne objawy i jak najszybciej skonsultować się z lekarzem.
Pamiętajmy, że jako społeczność możemy przeciwdziałać rozprzestrzenianiu się półpaśca poprzez wzajemne wsparcie i informowanie naszych bliskich o możliwościach profilaktycznych i skutecznym leczeniu. Wspólnie możemy chronić się przed półpaścem i dbać o nasze zdrowie.
FAQ
Jak wygląda ospa? Pierwsze objawy i profilaktyka – My objaśniamy!
Ospa wietrzna charakteryzuje się występowaniem wysypki na skórze, która początkowo przejawia się w postaci plamek, grudek, a następnie pęcherzyków wypełnionych surowiczą treścią. Pierwsze objawy ospy wietrznej to gorączka, ból głowy i obrzęk węzłów chłonnych. Profilaktyka ospy wietrznej możliwa jest dzięki szczepieniom, które chronią przed zachorowaniem lub łagodzą przebieg choroby.
Półpasiec – co to za choroba?
Półpasiec jest wirusową chorobą skóry, która występuje u osób, które przechorowały wcześniej ospę wietrzną. Jest spowodowany reaktywacją wirusa VZV w organizmie. Charakteryzuje się występowaniem bólu, swędzenia, mrowienia oraz wysypki wzdłuż jednego nerwu czuciowego.
Półpasiec – objawy
Typowe objawy półpaśca to ból, swędzenie, mrowienie oraz wysypka wzdłuż jednego nerwu czuciowego. Dodatkowo, chory może odczuwać złe samopoczucie, ból głowy i podwyższoną temperaturę ciała. Wysypce towarzyszą objawy ogólne, takie jak stany podgorączkowe i osłabienie.
Półpasiec – przyczyny
Półpasiec występuje u osób, które wcześniej przechorowały ospę wietrzną. Po zakażeniu ospy, wirus VZV pozostaje uśpiony w komórkach nerwowych. Reaktywacja wirusa i powstanie półpaśca może nastąpić w sytuacji znacznego spadku odporności, na przykład z powodu stresu, osłabienia układu odpornościowego czy chorób towarzyszących.
Jak się zarażamy półpaścem?
Najczęstszy sposób zarażenia półpaścem to kontakt z pęcherzami skórnymi u osoby chorej, szczególnie w momencie, gdy pęcherze są otwarte i skóra jest owrzodzona. Istnieje również ryzyko zakażenia przez kontakt z treścią wypływającą z pęcherzyków. Aby zminimalizować ryzyko zakażenia, należy unikać bezpośredniego kontaktu z osobami, które mają otwarte rany lub owrzodzenia skóry wywołane przez półpaśca.
Półpasiec a ciąża
Rzadko zdarza się zachorowanie na półpasiec w ciąży. Jeśli do tego dojdzie, nie ma ryzyka uszkodzenia płodu ani infekcji wewnątrzmacicznej wirusem VZV. Leczenie półpaśca u kobiet w ciąży opiera się na bezpiecznych lekach przeciwwirusowych, a stosowanie innych leków przeciwbólowych powinno być ostrożne. Półpasiec w ciąży nie stanowi przeciwwskazania do karmienia piersią, o ile zmiany skórne nie pojawią się w okolicy brodawek sutkowych.
Półpasiec – diagnostyka
Lekarz diagnozuje półpasiec na podstawie wizualnego badania skóry oraz wywiadu lekarskiego. W przypadku wątpliwości, może pobrać wycinek pęcherza lub płynu z wnętrza pęcherzyka do dalszej analizy. W przypadku wystąpienia półpasca na twarzy, konieczna jest wizyta u lekarza, ponieważ może on uszkodzić wzrok.
Półpasiec – leczenie
Leczenie półpaśca polega na złagodzeniu objawów oraz skróceniu czasu trwania infekcji. Na początkowym etapie, gdy ból jest intensywny, stosuje się leki przeciwbólowe. Kortykosteroidy mogą być stosowane w cięższych przypadkach, ale wymagają nadzoru lekarza. Ponadto, terapię przeciwwirusową z acyklowirem stosuje się jak najszybciej po pojawieniu się objawów.
Półpasiec – powikłania
Półpasiec może powodować pewne powikłania, takie jak nerwobóle utrzymujące się po zakażeniu oraz wystąpienie nerwowej postaci półpaśca, która może prowadzić do przewlekłego bólu. Ponadto, półpasiec uszny może także powodować szumy uszne, zaburzenia słuchu oraz porażenie nerwu twarzowego. Ważne jest skonsultowanie się z lekarzem w przypadku utrzymujących się powikłań i otrzymanie odpowiedniej terapii dla złagodzenia objawów.
Wniosek
Półpasiec jest wirusową chorobą skóry, która występuje u osób, które wcześniej przechorowały ospę wietrzną. Wczesne rozpoczęcie terapii półpaśca jest bardzo ważne, aby uniknąć trwałych powikłań i poprawić rokowanie. Podejrzewając półpasiec, warto skonsultować się z lekarzem, który dokładnie zbada objawy i zaproponuje odpowiednie metody leczenia. Profilaktyka półpaśca jest możliwa poprzez szczepienia, które znacznie zmniejszają ryzyko zakażenia. Pamiętajmy o regularnej opiece medycznej i odpowiednich środkach ostrożności, aby chronić się przed półpaścem.
